Europese hoornaar

De Europese hoornaar (Vespa cabro) jaagt veel mensen schrik aan, zeker als ze al bang zijn voor wespen.

Het zijn dan ook flinke insecten die tot 2,5 cm groot kunnen worden.

Hun koningin schopt het zelfs tot 3,5 cm, een forse dame dus. 

De meer bekende wesp wordt slechts 1-1,5 cm groot.

Hoornaars hebben over het algemeen geen belangstelling voor mensen, laat staan dat ze een bedreiging vormen.

Als ze zich zelf door mensen bedreigd voelen, bijvoorbeeld als je te dicht bij hun nest komt of hun aanvliegroutes blokkeert, gaan ze in de aanval.

Toen mijn aandacht een keer door hoornaars getrokken werd - en dat gebeurt eigenlijk altijd - zag ik dat ze in en uit vlogen bij een opening in een oude boomstronk.

Vrijwel voortdurend zat er één bij de opening, als het ware als de portier.

Met enige fantasie zou je kunnen zeggen dat hier een bezoeker gecontroleerd wordt.

Zou de toegang geweigerd zijn?

Het lijkt wel of de rechter hoornaar zich uit de voeten maakt, achterna gezeten door de ander.

Het gedrag is intrigerend, want hier zou je kunnen zeggen dat er een soort worsteling te zien is, 

terwijl een andere hoornaar de opening verlaat.

Uit de opening in het hout kwam een hoornaar tevoorschijn met een stukje hout in zijn bek.

Hoornaars maken van cellulosevezels een papje dat ze gebruiken als bouwmateriaal voor hun nest.

Maar wordt hier een nest gemaakt, waarvoor hout verwijderd moet worden om in de stam een holte te maken, 

of wordt hier bouwmateriaal geoogst om elders een nest te maken?

Dit is nog maar één van de vragen die de hoornaars bij mij opriepen.

Ook de rechter hoornaar sleept met een stukje hout, al is dat hier moeilijker te zien.

Het was een voortdurend komen en gaan, 

waarbij ik geen enkele keer heb gezien dat er voedsel naar binnen werd gebracht.

Dat is natuurlijk niet vreemd als er (nog) geen larven zijn.

Volwassen hoornaars eten zelf uitsluitend suikerhoudende sappen die uitgescheiden worden door hun larven of die ze als het ware aftappen uit beschadigde bomen.

Ze jagen op vlinders, vliegen, muggen, spinnen en soortgelijke insecten. 

De prooien dienen uitsluitend als voedsel voor de larven.

Zelfs libellen zijn niet veilig voor een hoornaar zoals ik ooit heb gezien toen een hoornaar een grote keizerlibel te pakken had genomen.

Opnieuw wordt hier iets, in mijn ogen ondefinieerbaars, afgevoerd.

En daar hield het niet mee op.

Werden er resten van dode larven afgevoerd?

Hebben ze in de holte van de stronk een in de stronk wonend insect te pakken genomen en brengen ze nu de onbruikbare resten weg?

Navraag bij het EIS Kenniscentrum Insecten (European Invertebrate Survey), dat verbonden is aan Naturalis, 

leverde niet een eenduidig antwoord op.

Het zou om een dode pop kunnen gaan of om in het hout wonende insectenlarven. 

Qua vorm deed het mij denken aan gevulde wijnbladeren, die in werkelijkheid natuurlijk aanzienlijk groter zijn.

Behalve zo'n vermoedelijk dode pop vervoerde de hoornaar hier nog meer, 

maar ik heb nog steeds geen idee wat.

Het lijkt erop dat men al veel van de hoornaars weet, maar dat er ook nog veel te leren valt.

Op deze zonnige ochtend bruiste het van de activiteit.

Langzaam maar zeker was ik dichterbij gekomen, tot op ca 3 meter van de stronk.

De hoornaars keurden mij geen blik waardig, ik vormde duidelijk geen bedreiging.

Ik vermoed dat als er sprake van een nest geweest zou zijn, dat ik dan te dichtbij het nest zou zijn gekomen.

Hoeveel zorgen moet je je maken als je door een hoornaar gestoken wordt?

Net als bij wespen wordt het een probleem als je allergisch voor het gif bent.

Medische hulp is dan noodzakelijk.

De angel is glad en dat betekent dat de hoornaar de angel weer uit de prooi of mensenhuid kan terugtrekken en er opnieuw mee kan steken.

Het wordt dan ook een serieus probleem als je aangevallen wordt door meerdere hoornaars.

Zoals gezegd zijn hoornaars geduchte rovers, 

die onophoudelijk op jacht zijn en in flink tempo over en tussen de begroeiing vliegen.

Spectaculair is het om te zien als ze een flinke prooi in de vlucht te pakken krijgen.

Ik zag ooit een distelvlinder ten prooi vallen aan een hoornaar die een bliksemaanval succesvol uitvoerde.

Ik vind het schitterende insecten, die je met respect moet benaderen.

Het helpt wel als je kennis hebt van hun gedrag en gewoonten.

Dat is niets nieuws, want dat geldt eigenlijk voor vrijwel alle diersoorten.

Hoornaars zijn niet alleen rovers maar er zijn ook dieren die graag een hoornaar op het menu hebben, zoals de wespendief, een roofvogel die 's zomers in Nederland verblijft.

Een aantal platen is misschien niet duidelijk genoeg om alles goed te kunnen zien wat ik heb waargenomen.

Ze in de vergroting bekijken geeft veel meer details.

Ik had echter geen zin om als een malle te gaan croppen, omdat dit ten koste kan gaan van de kwaliteit van de platen.

De laatste jaren worden er ook waarnemingen gemeld van de Aziatische hoornaar, die niet in Europa thuishoort.

Deze soort is wat agressiever en vormt vooral een bedreiging voor bijen.

Er valt nog veel meer over de hoornaar te vertellen, bijvoorbeeld over de bijzondere bouw, 

maar dat komt misschien nog wel eens een andere keer.