Jaaroverzicht 2023

Als een soort warming-up voor dit jaaroverzicht heb ik mijn jaaroverzicht van 2022 erbij gepakt om eens te kijken met welke inleiding ik toen begonnen ben.

Wat zijn er veel problemen van het vorige jaar nog actueel in 2023!

Voeg daarbij het conflict in het Midden-Oosten, de verharding in de maatschappij, de politieke verdeeldheid en de zorgen rond het klimaat en je komt tot de conclusie dat het nog steeds moeilijk is om optimistisch naar de toekomst te kijken.

Je hoort regelmatig zorgelijke berichten over de natuur. 

Denk bijvoorbeeld maar eens aan de verschillende soorten natuurrampen, zoals aardbevingen, overstromingen, bosbranden en het smelten van ijskappen en gletsjers. 

Daarbij komt dan ook nog sterfte van dieren door bijvoorbeeld de vogelgriep. 

Bovendien zijn er alarmerende berichten over het mogelijke uitsterven van een aantal dieren en planten. 

  Gelukkig lukt het nog om in eigen land te genieten van de natuur.

Daarover gaat dit overzicht. 

De vosjes waar ik dit overzicht mee begonnen ben vormden voor mij één van de hoogtepunten bij mijn natuurbeleving, waar ik bij de maand april nog op terug zal komen.

JANUARI

Ondanks dat ik mooie platen heb kunnen maken van knobbelzwanen en wilde zwanen stal deze ijsvogel de show.

Ik zag ze vaker dan gebruikelijk en één keer kon ik een ijsvogel zo goed benaderen dat ik de bovenstaande plaat kon maken.

FEBRUARI

De bekende wintergasten zoals wilde zwanen, grote zaagbekken, brilduikers, krooneenden en zelfs nonnetjes leverden genoeg mooie platen op, maar ze haalden dit overzicht toch niet.

Dodaarsjes en slobeenden overkwam hetzelfde, net als de wisenten in het Kraansvlak.

Ik heb gekozen voor een drieluik.

Het pimpelmeesje is dan wel een erg algemeen vogeltje, dit moment vond ik wel een voltreffer.

Een pijlstaart zie ik niet erg vaak, dus ik was heel tevreden met de plaat die ik er met enige moeite van kon maken.

Grote zilverreigers waren de afgelopen winter vaak te zien in een natuurgebiedje bij mijn woonplaats.

Dit drietal vormde voor mij de keuze voor februari.

MAART

Futen waren in maart erg actief en vooral territoriaal. 

De mannetjes gingen elkaar met volle overgave te lijf.

APRIL

Dit is geen topfoto, maar voor mij wel een topmoment.

Deze kleine vosjes zorgden voor mij voor het hoogtepunt van dit jaar.

Zoals ik al eerder op mijn blog heb laten zien en heb beschreven zag ik een vijftal piepkleine vosjes min of meer per ongeluk onder een struik. 

Het was de eerste dag dat ze buiten het hol waren.

Later bleken ze weer door de moervos naar het hol te zijn teruggebracht.

Ik ben in april en mei een aantal keren naar het hol terug geweest en heb zo een flink stuk van hun ontwikkeling kunnen volgen.

Wat groeien ze snel in een maand!

Op weg naar het hol betrapte ik op een stille morgen in een van de toevoerkanalen twee knobbelzwanen in een innige ontmoeting.

Het resulteerde deze keer niet in een paring.

MEI

Niet geheel onverwacht was de keuze voor de maand mei een enorm probleem.

Kleine plevieren, zelfs met piepkleine jongen; een nest boomleeuweriken met 5 eitjes en later 5 jongen;

verschillende soorten libellen; zandhagedissen.

Ze zorgden allemaal voor mooie momenten én platen, maar ze hebben het toch niet gehaald.

Uit de vrije natuur heb ik gekozen voor de kleine bonte specht, 

omdat het zo zelden voorkomt dat ik die zie en kan vastleggen.

De tweede plaat hoort bij een havik, die ik vanuit een hut heb gezien. 

Het is er nog steeds niet van gekomen om de mooiste platen van de havik, buizerd en eekhoorn van die dag te selecteren en op mijn blog te plaatsen.

Dit is alvast een voorproefje. 

JUNI

 Voor juni was de keuze niet zo moeilijk.

Via Maria had ik een aantrekkelijke locatie gekregen om zwarte sterns met hun jongen te kunnen zien.

Het weer was aanvankelijk niet veelbelovend maar het klaarde later die morgen aanzienlijk op.

Dit vond ik de meest bijzondere plaat, omdat het hele gezin erop te zien is.

Dat het later met de kleintjes niet goed afgelopen is, blijft wel een dissonant.

JULI

Opnieuw geen topplaat maar wel weer een top ervaring.

Over de maand juli hoefde ik daardoor niet lang na te denken: alleen het woudaapje kwam in aanmerking.

Via Ben had ik een tip gekregen die tot mijn grote plezier zowel een mannetje, een vrouwtje als drie jongen opleverde. 

Ze zaten iets te ver weg naar mijn zin (net iets te ver voor mijn 400 mm lens), maar dat mocht de pret niet drukken.

Ik zag ze namelijk voor het eerst van mijn leven!

AUGUSTUS EN SEPTEMBER

Rust en stilte overheersen in afgelegen delen van de duinen waar parnassia groeit.

Af en toe zie je daar een damhert, soms zweeft er een roofvogel voorbij.

Op je gemak kan je dan zoeken naar parnassia terwijl je nergens door wordt afgeleid.

De boomkikker past in beide maanden. 

Hun aantal is sterk afgenomen, vermoedelijk door een te grote belangstelling van mensen die er platen van wilden maken.

Af en toe duiken ze wel eens op onverwachte plaatsen op.

Langpootmuggen, soms tipula paludosa genoemd, heb ik meer in september dan in augustus gezien.

Soms zaten ze zoals hier onder de dauwdruppeltjes.

Bij wijze van variatie nu eens geen vlinder of libel die bedekt is met dauw, 

hoewel ik die genoeg gezien heb.

OKTOBER 

Voor mij was de bronst van de damherten dit jaar weer spectaculair.

Bij dit hormoon-gestuurde festival heb ik een aantal boeiende gevechten zien.

Het is en blijft geweldig als je het spektakel ongestoord kunt meemaken, 

waarbij de herten zich absoluut niets van je aantrekken.

Het betekent daardoor wel dat ik geen ruimte overhoudt voor zwammen en een egel.

Liefhebbers daarvan kunnen op mijn blog het verslag over Leyduin nog eens terugkijken.

NOVEMBER

Ook over deze maand heb ik niet lang hoeven nadenken.

Het bezoek aan de marterhut stak met kop en schouders uit boven mijn andere momenten in de natuur.

Je moet het treffen dat al deze dieren zich goed laten zien.

Het lot was mij duidelijk goed gezind.

Het betekent wel dat zwammen opnieuw geen aandacht krijgen.

In mijn vorige post is hierover echter alles te lezen en te zien wat ik daarover te melden had.

Mijn enige bezoek aan de Zuidpier van IJmuiden in het najaar viel op 30 november.

Ik besteed er toch aandacht aan omdat deze grote zee-eend mij daar verraste. 

Het was voor het eerst dat ik er een zag en daarom laat ik hem hier toch zien.

Een roodkeelduiker, alk en sneeuwgorzen maakten de ochtend compleet.

DECEMBER

Mijn keuze voor december was gevallen op een plaat van een damhert, 

waarbij een mooie reflectie van het hert in het water te zien was.

Die plaat moet echter toch wijken en uitgesteld worden naar een publicatie in 2024.

Halverwege december trof ik namelijk in het Kraansvlak tussen Zandvoort en Bloemendaal aan Zee een groepje wisenten, onverwacht dichtbij.

Dat was een buitenkans die o.a. tot deze plaat geleid heeft.

2023 is voorbij gevlogen, 2024 staat op het punt van beginnen.

Net als iedereen ben ik erg benieuwd wat het voor een jaar gaat worden.

Dit is het moment om iedereen te bedanken die mijn blog bezocht heeft en in het bijzonder degenen die een reactie hebben gegeven.

Ik wens al mijn bezoekers een gezond 2024 met niet teveel zorgen maar wel met veel mooie momenten in de natuur.

Geen herfst zonder zwammen

De herfst van 2023 was niet alleen nat en winderig, 

tussen de buien door lukte het mij namelijk toch wel om er regelmatig op uit te trekken.

Volgens mij was het een goed jaar voor paddenstoelen en zwammen.

Deze keer laat ik een selectie zien van wat ik in het Groenendaalse Bos in Heemstede en in de Amsterdamse Waterleidingduinen ben tegengekomen.

Allereerst het Groenendaalse Bos.

Ik ben begonnen met oranjerode stropharia (Leratiomyces ceres).

Gekraagde aardsterren (Geastrum triplex) ben ik ook op andere plaatsen tegengekomen, 

maar dit gave exemplaar mag in dit overzicht niet ontbreken.

Deze gele aardappelbovist (Scleroderma citrinum) is niet zo'n bijzondere soort. 

Dit exemplaar verdient zijn plaats door zijn opvallende vorm.

Geweizwammetjes (Xylaria hypoxylon) waren in overvloed aanwezig. 

Het viel niet mee om er een paar te vinden die niet in de massa verloren gingen.

De geweitjes waren nog pril, te vergelijken met de spitsers bij damherten.

Tot mijn genoegen vond ik enkele grote stinkzwammen (Phallus impudicus).

Dit verse exemplaar was heel populair bij allerlei insecten, die door de geur werden aangetrokken.

Als de insecten hun werk gedaan hebben en de slijmerige laag met sporen hebben verwijderd, 

blijft er een kale stinkzwam over.

Het was even zoeken, maar het lukte mij om enkele sparrenappels te vinden waarop muizenstaartzwammetjes (Baeospora myosura) groeiden.

Mijn tussenringen bewezen mij weer een goede dienst.

Mycena soorten vind je overal in parken en bossen.

Ze dagen je uit om er een mooie compositie van te maken.

Muizenstaartzwammetjes blijken zich niet alleen op sparrenappels thuis te voelen.

Deze kleine stond wel erg verloren tussen al het blad.

Kleine zwammetjes zoals dit plooirokje (geen idee of dit de juiste naam is) zijn er genoeg, 

maar ze zó op de plaat krijgen als je wilt is soms nog een hele toer.

Nogmaals een stropharia, maar dan in een iets andere setting.

Dit kaviaar-achtige type probeer ik ieder jaar weer te vinden.

Het heet rossig buiskussen (Tubifera ferruginosa).

Het lijkt sprekend op de oranje eitjes van de zalm.

Wat een vreemde speling van de natuur dat er zo'n overeenkomst in uiterlijk is.

Roze knoopzwammen (Neobulgaria pura) zijn vrij algemeen.

Na een regenbuitje bleven er wat druppeltjes op de zwammetjes liggen.

Dit zwammetje valt in de categorie vreemde schepsels.

Ik weet niet wat ik hiervan moet denken.

Ook waarneming.nl weet hier geen raad mee.

De zwammetjes horen bij de mycena familie, 

het zouden grote bloedsteelmycena's (Mycena haematopus) kunnen zijn.

Het lieveheersbeestje zou volgens waarneming.nl een Aziatisch lieveheersbeestje  (Harmonia axyridis) kunnen zijn.

Ook al zijn de namen wellicht niet juist, de combinatie van zwammetje en lieveheersbeestje sprak mij wel aan.

Daarmee wordt het Groenendaalse Bos voor dit jaar afgesloten, 

nu komen de Amsterdamse Waterleidingduinen aan de beurt.

In een eerdere post heb ik al aandacht besteed aan wasplaatjes die ik daar gevonden heb.

Er blijven nog enkele in mijn ogen interessante of opmerkelijke soorten over.

Deze merkwaardig gevormde zwam heet echte tonderzwam (Fomes fomentarius).

Op het eerste gezicht lijkt het of de tak door de zwam heengaat maar dat is gezichtsbedrog.

De tak heeft wel de groei belemmert.

Dit tweetal wordt heksenschermpje (Mycena rosea) genoemd.

Ze dragen bij aan de vertering van dode bladeren op de grond.

Een dennenvlamhoed (Gymnopilus penetrans) heb ik wel vaker gevonden en op de plaat gezet.

Een tegenlichtopname met een varenblad als achtergrond bleek een mooie combinatie te zijn.

Dat is het voordeel als de zwam op een stuk hout groeit dat je kan verplaatsen.

Een kroontjesknotszwam (Artomyces pyxidataus) met tegenlicht bleek een mooiere plaat op te leveren dan een zwam in het volle zonlicht.

De lichte zwam staat zo in een wat dreigende omgeving.

Hoe fragiel kan een plooirokje (Parasola plicatilis sl) zijn.

Er schijnen nogal wat verschillende soorten te zijn, net als in de mode.

Daar houd ik mij niet verder mee bezig, het gaat mij om het plaatje.

Dit is een dooiergele mestzwam (Bolbitius titubans).

De gele kleur is bovenin nog een beetje zichtbaar maar grotendeels ver te zoeken.

In een vroeger stadium is deze zwam echt knalgeel, zoals ik vorig jaar voor het eerst in Leyduin heb gezien.

Russula's zoals deze zwartpurperen russula (Russula indulata) zijn erg algemeen.

Deze keer trof ik een behoorlijk gaaf exemplaar.

Het kan ook anders.

Ook dit is een russula, maar deze heeft zijn beste tijd al gehad.

De gehavende vorm geeft het verval in het najaar goed weer..

Voor de verandering een zwam met een enigszins groenige tint: een valse kopergroenzwam (Stropharia caerulea).

Er bestaan ook echte kopergroenzwammen, maar ik heb geen idee waardoor ze verschillen.

Een aantal van deze zwammen groeide in de omgeving van de heksenschermpjes die ik al eerder liet zien.

Ze spelen dezelfde rol in de natuur.

Muizenstaartjes doken ook dit jaar in de AWD op in de omgeving waar ik ze al vaker had gevonden.

Ik blijf het een mooie combinatie vinden met de sparrenappels.

Deze soort was nieuw voor mij: een elfenwasplaat (Hygrocybe ceracea).

Er groeide een flink aantal van deze zwammetjes langs één van de toevoerkanalen in de AWD. 

De andere soorten wasplaatjes die ik eerder was tegengekomen waren hier niet te vinden.

Tot besluit twee platen van een gewoon vuurzwammetje (Hygrocybe miniata).

Ik kom ze veel tegen op plaatsen waar ook de wasplaatjes gedijen.

Ze zijn klein en staan voornamelijk tussen de begroeiing van het duin.

Met een beetje tuinieren kan je toch wel een aardig plaatje maken.

Hiermee zit mijn paddenstoelenjaar erop.

Het is weer een lang verslag geworden, hopelijk was het aantrekkelijk genoeg om tot het eind door te gaan.

Er was veel te zien, veel soorten hebben mijn blog niet gehaald.

Samen met de damhertenbronst hebben de paddenstoelen en zwammen voor veel mooie momenten in het najaar gezorgd.

Bedankt voor het bekijken, eventueel reageren en het uithoudingsvermogen.

Marterachtigen zijn fascinerend

Marterachtigen zal je in het wild niet zo vaak zien. 

Als je de kans krijgt om ze in een hut te bekijken is dat een absolute aanrader. 

Ondanks dat ik er al enkele keren geweest was, ben ik er opnieuw heengegaan.

Deze boommarter (Martes martes) was één van de dieren die we daar zagen.

Lezers van de nieuwsbrief van Vroege Vogels zullen dat al weten.

Via Wildernistrek (Edo van Ughelen) kan je de hut huren.

Je hart gaat sneller kloppen als zo'n elegante boommarter plotseling uit het donker tevoorschijn komt en op een grote boomstronk klimt.

Je moet wel hoge ISO waarden gebruiken, maar de lampen geven voldoende licht om de dieren goed te kunnen zien.

Vanuit de hut kan je deze dieren ongezien bekijken wat elders niet zo makkelijk zal gebeuren.

Wat een schoonheid!

Ze zijn heel waakzaam en houden de omgeving goed in de gaten.

Deze boommarter kwam slechts één keer langs.

Het bezoek duurde echter wel zo'n acht minuten, lang genoeg om hem uitgebreid te kunnen bekijken.

We zaten rond half vijf in de hut en we hoefden maar drie uur te wachten voordat de boommarter verscheen. 

Het was overigens niet het eerste dier dat we daar zagen.

In het begin waren er nog wat vogels, zoals een roodborstje, te zien en af en toe enkele ratten.

Al gauw zagen we vooral bunzings (Mustela pustorius) die razendsnel over het terrein renden.

Er was voedsel verstopt in holle boomstammen, waar ze heel snel in en uit gingen.

Gelukkig was er in het begin van de avond ook een enkel moment dat er een bunzing even kalm aan deed.

Later op de avond gebeurde dat vaker (daar kom ik verderop nog op terug).

Tegen half tien was er ineens een das (Meles meles)!

 Naast de boommarter was de das de soort waarop ik vooral gehoopt had.

Steenmarters en bunzings had ik de vorige keren al uitgebreid gezien maar de twee andere soorten veel minder vaak.

Heel even dacht ik dat hij maar kort zou blijven, maar gelukkig had ik mij vergist.

Hij leek precies te weten waar hij moest zijn om wat lekkers te kunnen eten.

Hij scharrelde rond en liet zich uitgebreid bewonderen.

Nu nog even naar de waterkant van de vijver.

Hij deed wat ik hoopte, waardoor ik een das weer heel anders kon fotograferen dan bij een eerder bezoek.

Wat een groot en indrukwekkend dier.

Beter dan dit zal mij niet snel overkomen.

De das is een kleine vijf minuten te zien geweest.

Deze plaat was ook prominent in de nieuwsbrief van Vroege Vogels te zien.

En daar is hij dan weer, de bunzing.

Het is duidelijk de kleinste marterachtige die je hier kan zien, maar wel een razendsnelle.

Hij ziet er lief en onschuldig uit, maar het is een felle rover.

Hier laat hij zich wat meer zien.

Het was duidelijk dat deze holle boom de favoriete plek van de bunzings was.

Omdat hij hier rustig aan deed was het natuurlijk ook een hele geschikte plek om er plaatjes van te maken.

In een andere holle boom voelden ze zich ook op hun gemak.

Tot onze verrassing kwam hij ook enkele keren uit de kleinere opening aan de zijkant tevoorschijn.

Het viel niet mee om daar een mooie plaat van te maken, want hij was meestal weer heel snel verdwenen.

Soms dook bij boven die opening op.

Daar was duidelijk wat te eten.

Bovendien kwam hij tegelijkertijd wat meer in beeld.

Wat zal er in dit koppie omgegaan zijn?

Bunzings waren trouwens de dieren die zich het meest lieten zien op deze avond.

Steenmarters (Martes foina) waren een goede tweede.

Ze voelden zich deze avond, terwijl het in andere delen van Nederland flink stormde, uitstekend op hun gemak.

De weersomstandigheden bleken geen enkele invloed op hun gedrag te hebben.

Eén van de steenmarters kwam zelfs naar de rand van de vijver.

Zo had ik een steenmarter nog niet eerder gezien.

Sommige beelden vallen wat donkerder uit.

Dat heeft te maken met de plaats waar de dieren waren en hoe ze daarbij in het licht kwamen. 

Opnieuw een verrassing: zó had ik een steenmarter nog niet eerder gezien.

Het maakt eens te meer duidelijk dat de marters heel erg op hun hoede zijn.

Hoe vaak kan je een steenmarter recht in de ogen kijken?

Ik heb geen idee hoeveel verschillende steenmarters we gezien hebben.

Ik weet wel dat ze zich opvallend regelmatig lieten zien.

Ook deze plaat viel bij de bezoekers van de website van Vroege Vogels in de smaak.

Het maakt wel duidelijk dat ieder bezoek weer anders is, want zo mooi heb ik de steenmarters nog niet eerder gezien.

Holle bomen moeten altijd gecontroleerd worden, want er kan wat lekkers in verborgen liggen.

De das wist dat, de steenmarters en bunzings ook.

Alleen de boommarter had daar geen zin in.

Als je in zo'n hut zit moet je de hele tijd geconcentreerd blijven, 

want in het bijzonder deze marterachtigen kunnen je ieder ogenblik verrassen.

Vervelen of lang wachten was er niet bij.

Het zal duidelijk zijn dat we hier een geweldige avond gehad hebben.

Het is geen goedkope hut, maar het was absoluut de moeite en de kosten waard.